Głównym źródłem wiedzy człowieka i podstawą uczenia się są doświadczenia zdobywane w niezwykle złożonej i dynamicznej przestrzeni współczesnego życia. Za potrzebą podjęcia rozważań nad uczeniem się z codzienności, w przestrzeni międzyludzkiej, w relacyjnej i społecznej egzystencji człowieka przemawia fakt, że we współczesnej rzeczywistości społecznej i kulturowej szkoła zdecydowanie przestała być jedynym czy też najważniejszym źródłem wiedzy i doświadczeń ucznia.

W myśleniu o edukacji konieczne jest zrozumienie, że proces edukacyjny w coraz większym zakresie dokonuje się w pozaszkolnym uczestnictwie społecznym i – co więcej – edukacja, która odbywa się poza szkołą, jest bardziej czuła na zmiany dokonujące się w świecie.

Zarówno bezpośrednie doświadczenia dziecka, będące częścią jego stanów emocjonalnych i poznania zmysłowego, jak i doświadczenia, które inne osoby czerpią z własnych doświadczeń i przekazów werbalnych lub ich interpretacji wtórnie przekazywanej np. za pośrednictwem mediów. stanowią kapitał intelektualny i społeczny dziecka. To, czy i w jakim stopniu nauczyciele stwarzają uczniom warunki do budowania osobistej wiedzy w szkole, zależy od ich stosunku do codziennych doświadczeń pozaszkolnych dziecka.

Czego dziś uczyć młodych ludzi, by umieli sprostać wyzwaniom współczesnego, turbulentnego świata? Jakie postawy i kompetencje okażą się przydatne w obliczu toczących się przemian technologicznych, cywilizacyjnych i społecznych? I jak zaprojektować dobrą edukację, by była realnym wsparciem dla dzieci (i dorosłych) w codziennych zmaganiach ze światem VUCA?

Nieustanna zmienność (ang. Volatility), niepewność (ang. Uncertainty), złożoność (ang. Complexity) i niejednoznaczność (ang. Ambiguity) kontekstu wymuszają przedefiniowane celu i sensu edukacji, tak, by w sercu myślenia o niej znalazł się uczeń i jego indywidualne potrzeby, możliwości i predyspozycje. Proklamowane przez Holistic Think Tank podejście holistyczne, skupione na uczniu i jego unikatowej podmiotowości, ma na celu kształtowanie i rozwijanie w uczniach w toku edukacji szkolnej postaw i wartości humanistycznych, umożliwiających świadome i dojrzałe bycie we współczesnym świecie.

Dobra edukacja przyszłości musi także adresować potrzebę rozwijania tzw. kompetencji przyszłości, wśród których OECD wskazuje cztery główne kategorie: kompetencje kognitywne, społeczne, cyfrowe i transformatywne (zob. raport „Future of Education and Skills 2030”). Jak połączyć je z podstawami dojrzałego humanizmu? Jak odnaleźć wartość człowieka i zachować jego unikatowość w środowisku VUCA? Na te i inne pytania odpowie wystąpienie, będące próbą nakreślenia założeń podejścia interdyscyplinarnego do edukacji, głoszonego przez Holistic Think Tank, opartego na potrzebie kształtowania i rozwijania w uczniach kompetencji przyszłości, poprzez implementację w szkołach Interdyscyplinarnego Przedmiotu Szkolnego (IDS).

Panel poświęcony jest istotnym cechom nauczania holistycznego odpowiadającego na potrzeby naszych uczniów. Proponowana lista zawiera umiejętności życia w harmonii z naturą oraz innymi ludźmi, promuje kształtowanie postaw pełnych empatii, szacunku, pokory oraz uważnego wsłuchania się w szeroko rozumiany świat wokół nas. Czy edukacja oparta na wartościach umożliwi zdobycie uczniom nowych kompetencji, które wzmocnią ich przedsiębiorczość i sprawczość?

W dyskusji, aby ukazać większe spektrum zagadnienia oraz nadać szerszą perspektywę rozważań, wezmą udział trenerzy nauczycieli ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Polski. Czy ważne są dla dyskutujących te same wartości, czy inne? Kto lub co wpływa na ich wybór? Czy my, nauczyciele, mamy prawo decydować o tym, jakie wartości przekazujemy uczniom? Jak je wprowadzić do programu nauczania, aby nie przekroczyć cienkiej granicy między samodzielnym myśleniem uczniów a indoktrynacją?

Zapraszamy do pogłębionej refleksji, wymiany osobistych przemyśleń oraz dotychczasowych nauczycielskich doświadczeń.

Żyjemy w świecie określanym jako zmienny (ang. Volatile), niepewny (ang. Uncertain), złożony (ang. Complex) i niejedoznaczny (ang. Ambiguous) – VUCA  – w którym akceptacja zmienności staje się standardem. Niepewność może być przez ludzi odczuwana jako źródło zagrożenia i strachu, co z kolei może skutkować obniżeniem kreatywności i wycofaniem się w bezpieczne metody pracy. Jednak można też spojrzeć na nią od pozytywnej strony, interpretując jako czynnik rozwoju i siłę napędową dla kreatywności. Umiejętność dostrzegania w niepewności bogatego źródła szans jest kluczową kompetencją zawodową, ponieważ stwarza możliwość kreowania nowych form myślenia, zachowania i przeżycia w świecie VUCA.

Mimo że od lat sześćdziesiątych XX wieku w Wielkiej Brytanii obserwuje się wysiłki na rzecz wzmacniania interdyscyplinarności w szkolnym programie, to w latach 20. XXI wieku brytyjskie dzieci wciąż doświadczają edukacji jako bierni uczniowie, a angielski program nauczania (National Curriculum for England) kładzie stosunkowo niewielki nacisk na ich sprawczość.

Podczas wykładu, odwołując się do prac naukowców – szczególnie Neila Hawkesa i Terry'ego Lovata – przedstawię współczesne podejście do Edukacji opartej na Wartościach (VbE – ang. Valued-based Education): międzynarodowego ruchu wzywającego do rozwoju słownictwa etycznego, które promuje dobre samopoczucie uczniów, autorefleksję, pozytywne relacje i samodzielne przywództwo. Jestem przekonany, że jedynym sposobem na osiągnięcie systemu Edukacji opartej na Wartościach jest interdyscyplinarne uczenie się

i nauczanie, ponieważ większość problemów życiowych - zarówno w szkole, jak i poza nią - wymaga interdyscyplinarnych rozwiązań.

Poza przeglądem niedawnych przykładów wzmacniania interdyscyplinarności w szkołach na terenie Wielkiej Brytanii (w tym szkockiego Programu „Podstawa dla Doskonałości” - ang. Curriculum for Excellence), w wykładzie znajdzie się również aktualizacja brytyjskiego wątku programu rozwoju Interdyscyplinarnego Przedmiotu Szkolnego (IDS) Holistic Think Tank. Niedawno, wraz z moją współpracowniczką dr Sabine Little, rozpoczęliśmy drugi etap tego innowacyjnego programu projektowania programów szkolnych – zilustruję więc, jak integracja wartości z listy „Czego Powinna Uczyć Szkoła” (CPUS) może pomóc w rozwoju Edukacji opartej na Wartościach tak w Wielkiej Brytanii, jak i poza jej granicami.